Forma i treść
1. Limeryk ma ścisłe wymogi formalne:- Pięć wersów, rymujących się AABBA
- Wersy o tym samym rymie mają po tyle samo sylab.
- Wersy o rymie A mogą mieć inną liczbę sylab niż te o rymie B.
- W pierwszym wersie pojawia się bohater, rzeczownik żywotny.
- Na ostatnim miejscu pierwszego wersu jest toponim.
Warto starać się pisać krótko, to znaczy z małą liczbą sylab.
Gdyby car dociągnął kolej do Czeladzi...
Jak sprostać? Technika
Wiele publikowanych limeryków nie spełnia punktów 2a i 2b. Są to więc tylko utwory limeryzujące. Należy przeto szczerze skupić się na wymyśleniu bohatera i miejsca w wersie pierwszym. Toponim limeryczny zwykle (najprościej) podaje skąd pochodzi bohater albo gdzie się znajduje. Lepiej zatem, gdy toponim ściślej wiąże się z miejscem akcji i rozpoczyna w ten sposób ciekawą fabułę, np.:Gdyby car dociągnął kolej do Czeladzi...
Żyd musial przenocować w mieście Islamabad...
Abdullah był dumny, gdy osiadł w Diksonie...
Raz Chińczyk na wycieczce zwiedzał góry Peru...
Ibrahim uliczką w Bagdadzie...
Gdy się Ania żegnała z Tanzanią...
I dalej konsekwentnie, w sposób związany z początkiem, opowiedzieć treść.
Moje techniki
- Przypominam sobie lub tworzę zabawne fabuły. Np. że pewien sepleniący starzec wspomaga się gruszką gumową, by lepiej wymawiać zgłoskę S. W tym celu nosi tę gruszkę stale w kieszeni. Albo choć początek fabuły, jak ten, iż zawijając w kalkę kopiową drugie śniadanie, będzie się miało fioletowe zęby. Sięgam też po autentyczne anegdoty z życia znajomych i własnego oraz po stare dowcipy.
- Niezależnie poszukiwać toponimów, które w mianowniku lub w przypadkach zależnych tworzą rym z jakimś innym słowem. Mając taki rym, np. miasteczko Sokal – wokal, szukamy trzeciego rymu, tutaj: lokal. Sprawdzamy, czy na kanwie tych trzech słów można oprzeć fabułę limeryku. Do jej uzupełnienia mamy do dyspozycji jeszcze dwa wersy: trzeci i czwarty, które układamy według potrzeb. Jeśli nie ma trzeciego rymu, to można spróbować zastosować dwa znalezione rymy w wersie 3. i 4., a limeryk zacząć od czegoś innego.
- Tu dylemat: czy wolno kraść same rymy od innych autorów?
- Niezależnie, stale należy poszukiwać do zastosowania: homonimów, homofonów, a także w ogóle rzadkich dziwacznych rymów.
- Limeryczne łamacze języka to kolejne wyzwanie. Warto zbierać trudne do wymówienia połączenia wyrazowe.
- Częściowo ułożone limeryki zapisywać na później, do dokończenia. Pomysły notować od razu, bo do wieczora ulecą z pamięci.
- Limeryk słaby też zapisać, by później ulepszyć.
- Inspirują też limeryki obcojęzyczne, można próbować tłumaczyć.
Lepiej nie
Czego się wystrzegać? Unikam rymów wielokrotnie już wykorzystanych przez innych autorów limeryków, np.
Chodzież – młodzież – odzież,
z Pucka – (nie)ludzka – płucka,
Kartuzy – rajtuzy.
Unikam bardzo mało znanych toponimów, a więc wiosek, małych miejscowości, a także obiektów za granicą, o których nikt nigdy nie słyszał poza geografami i Google-street-viewerami.
Większość powyższych zasad choć raz złamałem. Bo czyż nie należało utrwalić np. nazwę drużyny piłkarskiej Wymakracz Długosiodło?
Nie warto pisać limeryków tylko mając komplet rymów, a grzesząc brakiem pomysłowej treści. Taki limeryk nie jest absurdalny, lecz robi się abstrakcyjny, gdyż nie opowiada o niczym. Porównanie z malarstwem abstrakcyjnym jest uzasadnione.
Lepiej nie stosować tytułów limeryków. A już naprawdę trzeba opierać się pokusie wyjaśniania i komentowania ich treści.
Moje triki
Czasami przenoszę część toponimu z końca pierwszego wersu do wersu drugiego, np.:
Raz pewna klacz pod Ustro-
niem miała w stajni lustro.
Aby sobie poradzić z trudnym rymem do toponimu, można też dzielić inne wersy, np.:
Pewien Arab zwiedzał Synaj
I przekonał się, że psy naj-
Stosuję też do rymu samotne spółgłoski na końcu wersu, np.:
Królewiec – Ewie C.
Inwektyw – insekty w
Szukam też rymów istniejących tylko w piśmie. Jest to zuchwałość, np.:
Krzyś z Zielonej Góry | sypał dużo curry.
Kot ze stanu Utah | załatwiał się w butach.
Wymóg 2a można obejść, nie obchodząc, na kilka sposobów. Np. użyć nazwy ulicy czy parku:
W Parku Kościuszki w miasteczku Karpacz...
Bardzo obiecujące są np. Sylwester, Nagroda Nobla, prawo Newtona, epoka Gierka.
Toponimami są też rzeki, planety, kraje, kontynenty, oceany, Krakowskie Planty — nie zapominajmy o tym.
Rymy wewnętrzne, średniówka oraz zabawa słowem — to kolejne środki warte wykorzystania, obecne u najlepszych autorów.
W poszukiwaniu rymów bardzo przydaje się filtrowanie Urzędowego spisu miejscowości w Polsce. Dodatkowo, określa on poprawną formę dopełniacza od nazwy miejscowości.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz